- Zaczęła kobieta, co w latach pięćdziesiątych było ewenementem. Myślę, że wracamy do dobrej tradycji – powiedziała nam wczoraj Małgorzata Bogajewska, która od razu, poznawszy decyzję komisji, spotkała się z zespołem aktorskim.

Jak przyznała, udział w konkursie to efekt inicjatywy aktorów teatru, którzy wystąpili z tą propozycją kilka miesięcy przed ogłoszeniem konkursu. – Miałam zatem czas, by spotkać się z zespołem, obejrzeć kilka spektakli i podjąć decyzję – mówi. I już ma zarysowaną wizję Teatru Ludowego.

- Myślę, że ważne by ten teatr był z jednej strony mocno zakorzeniony w Nowej Hucie, by był nowoczesny, nastawiony na działania okołoteatralne i edukacyjne, a z drugiej, by – będąc nadal teatrem szanującym dotychczasowych wiernych widzów – stał się też miejscem dla widowni bardziej krytycznej, poszukującej w teatrze spierania się z rzeczywistością, czy wręcz walki o lepszy świat. By przyciągnął widzów nowych. By był to teatr, w którym nie tylko miło spędza się wieczór – tłumaczy reżyserka.

Jakich artystów zechce zaprosić do współpracy? – Przed rozmowami mogę jedynie mówić o tych, których cenię i byłabym szczęśliwa, gdyby zgodzili się na współpracę. To Agnieszka Glińska, Remigiusz Brzyk, Ondrej Spišák, Mariusz Grzegorzek, a także wielu młodych. Bardzo bym sobie życzyła twórczego współdziałania z Wydziałem Reżyserii Dramatu krakowskiej PWST – zaznacza.

Małgorzata Bogajewska nie kryje, że sama również będzie chciała reżyserować, gdyż daje to bardzo ważny rodzaj porozumienia z zespołem, taki, który osiąga się jedynie podczas pracy nad spektaklem. – Jestem przede wszystkim reżyserem i zamierzam dużo pracować w Teatrze Ludowym, nie tylko przygotowując spektakle, ale i prowadząc działalność edukacyjną, choćby w postaci prób czytanych. Małgorzata Bogajewska studiowała trzy lata prawo na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza w Poznaniu; także (krótko) aktorstwo oraz scenopisarstwo. Ukończyła Wydział Reżyserii Dramatu w Warszawie (2002). W latach 2004-2006 pełniła funkcję dyrektora artystycznego Sceny Dramatycznej jeleniogórskiego Teatru im. Cypriana Kamila Norwida. W Krakowie reżyserkę mogliśmy poznać w teatrze Bagatela, gdzie ostatnio zrealizowała spektakl “Płomień żądzy”, a wcześniej m.in. “Tato”, “Oblężenie” i “V.I.P.”.

Tadeusz Samborski z zarządu regionu, który odpowiada za kulturę, uznał, że konkurs na to stanowisko jest niezbędny. Nie ma jednak absolutnej pewności, czy poprą go inni członkowie władz Dolnego Śląska.

- Tadeusz Samborski będzie namawiał ich, by konkurs ogłosić – mówi rzecznik urzędu marszałkowskiego Jarosław Perduta.

Konkursu nie będzie?

Nieoficjalnie mówi się, że zarząd w ogóle nie ogłosi konkursu, obawiając się reakcji aktorów i widzów. Ci ostatni w trakcie premierowego wystawienia całości “Dziadów” w reżyserii Michała Zadary podpisywali się pod petycją do marszałka Cezarego Przybylskiego w obronie Mieszkowskiego. “Wysoko oceniamy ostatnie dziesięciolecie dokonań artystycznych tej placówki. Protestujemy przeciwko ogłaszaniu konkursu na dyrektora teatru. Pragniemy, aby dotychczasowa linia programowa i artystyczna teatru była kontynuowana” – czytamy w petycji.

Pod koniec lutego powstał także fanpage na Facebooku “Publiczność Teatru Polskiego we Wrocławiu”, który ma służyć komunikacji widzów przede wszystkim w temacie Mieszkowskiego.

“Urzędnicy ewidentnie działają na szkodę Teatru Polskiego – jego aktorów i twórców – ale przede wszystkim na naszą – jego widzów!

Bezduszną biurokrację i personalne względy przedkładają ponad twórcze dokonania. Na kpinę zakrawa fakt, ze czynią to w momencie najwyższych artystycznych osiągnięć zespołu i dyrekcji i jakby tego było mało – w roku naszego europejskiego ambasadorowania kulturze, który ma finalnie wieńczyć Olimpiada Teatralna (!).

Z jakiś politycznych powodów próbują po raz kolejny odebrać całemu środowisku ważną przestrzeń wolności – artystycznej i społecznej. Miejsce, w którym można twórczo dialogować na najtrudniejsze tematy – te, przed którymi w sztywne dogmaty i paragrafy albo wygodne przemilczanie ucieka państwo i kościół” – piszą założyciele strony. Twierdzą, że walcząc o dyrekcję Mieszkowskiego, walczą o swój teatr. We wtorek 1 marca planują uruchomić możliwość podpisywania petycji online.

Dyrektorów dwóch

Krzysztof Mieszkowski ogłosił, że nie wystartuje w konkursie na dyrektora Teatru Polskiego. – Oczekuję, że władze województwa przedłużą mi kontrakt – powiedział “Wyborczej” ponad dwa tygodnie temu.

Nieoficjalnie dowiedzieliśmy się, że urząd marszałkowski odświeżył stary pomysł na Mieszkowskiego, zgodnie z którym miałby zostać szefem ds. artystycznych w Teatrze Polskim.

Takie rozwiązania próbowano przeprowadzić już w 2014 r. W obecności ministra kultury Cezary Przybylski i Krzysztof Mieszkowski podpisali oświadczenie mówiące o tym, że dyrektor teatru złoży rezygnację ze swojej funkcji i będzie zarządzać programem artystycznym sceny, natomiast zarząd województwa przedłoży uzgodnioną ze stronami kandydaturę na stanowisko szefa Polskiego.

Tego scenariusza jednak nie zrealizowano. Dlaczego więc miałby się powieść teraz? To pytanie pozostaje na razie bez odpowiedzi. Podobnie jak to, czy nowy dyrektor Teatru Polskiego wybrany na drodze konkursu zechce zatrudnić Krzysztofa Mieszkowskiego na proponowane przez urzędników stanowisko.

Tymczasem sytuacja w sprawie konkursu na szefa Teatru Polskiego we Wrocławiu jest patowa. Jeżeli jednak wszyscy członkowie zarządu regionu opowiedzą się za konkursem, zostanie on ogłoszony na przełomie marca i kwietnia.»

Światło w tunelu pojawiło się dopiero niedawno wraz z obietnicą dyrektora o przyznaniu podwyżek załodze Opery wraz z początkiem 2016 roku. Do zwiększenia płac wciąż jednak nie doszło. Wszystko, zdaniem związkowców, przez urzędnicze pismo, które trafiło ostatnio na biurko dyrektora, a w którego treści znalazł się jednoznaczny zakaz wnoszenia jakichkolwiek zmian w obecnych wynagrodzeniach z uwagi na wybór nowego dyrektora Opery.

- W końcu, gdy udało się nam dojść do porozumienia z dyrektorem Opery i mieliśmy otrzymać podwyżki, i tak niższe od tych, które postulowaliśmy, to zostały one zablokowane w wyniku interwencji przez Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego – mówi Krzysztof Rzeszutek, członek Komisji Zakładowej NSZZ “Solidarność” w Państwowej Operze Bałtyckiej.

Na całą sprawę urzędnicy patrzą jednak inaczej i zapewniają, że twierdzenie o zablokowaniu przez nich wyższych wynagrodzeń prawdą nie jest.

- Nie blokowaliśmy żadnych podwyżek. To jest decyzja dyrektora Weissa, do której ma pełne prawo, natomiast my mamy prawo nie zgodzić się na korektę planu pracy w bieżącym roku wynikającą z podwyżek, a polegającą na tym, że w ciągu całego roku Opera zagra 19 razy przy dotacji 16 mln. zł. Na to, jako organizator, zgodzić się nie możemy – przekonuje Władysław Zawistowski, dyrektor Departamentu Kultury Urzędu Marszałkowskiego. – Możemy zgodzić się na podwyżkę taką, jaką planuje dyrektor Weiss, pod warunkiem, że nie wpłynie to na tak drastyczne zmniejszenie ilości przedstawień.

Wkrótce jednak Marek Weiss-Grzesiński będzie już tylko byłym dyrektorem. Stanowisko po nim przejąć ma w sierpniu Warcisław Kunc.

- Przedstawiciele związków zawodowych sami uczestniczyli w procesie wyboru nowego dyrektora, w związku z tym w tej chwili wiązanie mu rąk i przeprowadzanie akcji, zanim dojdzie do spotkania z nowym dyrektorem, wydaje mi się nie najlepszym sposobem rozpoczęcia współpracy – komentuje Sławomir Kosakowski, dyrektor generalny Urzędu Marszałkowskiego w Gdańsku.

Związkowcy z NSZZ Solidarność z Państwowej Opery Bałtyckiej nie zamierzają jednak przez kolejne miesiące czekać na podwyżki. Od wczoraj prowadzą protest głodowy. – Dosyć mamy mówienia o tym, że kultura jakoś sobie poradzi. Ja już nie chcę pracować na dwóch, trzech etatach, nie po to, żeby sobie jeździć na Kajmany czy gdziekolwiek, tylko żeby żyć – mówi Krzysztof Rzeszutek.

Wieczorem związkowcy zostali w asyście policji wyproszeni z Urzędu Marszałkowskiego. W chwili zamykania wydania przed budynkiem protestowały dwie osoby.»

OSOBY

Oburzeni widowiskiem prawicowcy twierdzą, że artyści złamali 257 art. kk, który za znieważenie z powodu przynależności narodowej lub wyznaniowej przewiduje karę do 3 lat więzienia.

Sami twórcy są zszokowani i zaprzeczają zarzutom. – “Neomonachomachia” w sposób właściwy satyrze broni nadużywanych przez uczestników sceny politycznej wartości – tłumaczy zdumiony Bronisław Maj. A Jerzy Zoń dodaje: – Trzeba nie mieć poczucia humoru, żeby tak odebrać spektakl. Nie o obrazę uczuć tu chodzi, ale o zbijanie politycznego kapitału.

Konrad Wallenrod i parafraza satyry

“Neomonachomachię” Teatr KTO wystawił na Rynku Głównym na początku października zeszłego roku w ramach Nocy Poezji. Widowisko inspirowane było dziełem Ignacego Krasickiego. Wykorzystano w nim także fragmenty powieści poetyckiej “Konrad Wallenrod” Adama Mickiewicza. Spektakl – jak tłumaczą twórcy – był parafrazą satyry na współczesne życie polityczne, religijne i obyczajowe.

Obejrzało go około 1500 osób. Po spektaklu artyści kilkakrotnie wychodzili wywoływani brawami publiczności. Przedstawienie nie spodobało się jednak kilkunastoosobowej grupie widzów: gwizdali, pod koniec widowiska skandowali “Precz z komuną! Raz sierpem, raz młotem czerwoną hołotę” i “Dziękuję za eurosocjalizm!”.

Tuż po spektaklu krytykował “Neomonachomachię” Ryszard Kapuściński, twierdząc, że sprofanowano pieśni religijne i patriotyczne. Krakowskiego radnego PiS oburzyło m.in. podstawienie pod melodię pieśni “My, Pierwsza Brygada” słów: “Mamono – ciebie uwielbiamy. I władzę – w niej do kasy klucz. Ojczyznę w sztandarach mamy, a w sercu – mamony głód”. Na stronie Klubów Gazety Polskiej nazwał przedstawienie “niebywałym skandalem”, a swój wpis opatrzył tytułem “Horrendum na Rynku w Krakowie”. Napisał także: “Niestety, reżyser Jerzy Zoń i scenarzysta Bronisław Maj stworzyli wyjątkowo nędzne widowisko, w którym za główny cel postawili sobie zhańbienie i sprofanowanie wszystkiego co dla Polaka jest święte, w tym pieśni religijnych i patriotycznych. (…) Zapewne chodziło o obrzydzenie zbliżających się wyborów, które traktowane są jako zamach na dotychczasowe status quo”.

Doniesienie i zapytanie o honoraria dla autorów

Podczas październikowej miesięcznicy smoleńskiej Kapuściński grzmiał też: – W mieście Jana Pawła II wystawiono widowisko, w którym pohańbiono to, co dla nas najdroższe – Boga, honor i ojczyznę. (…) Wyśmiewano się z nas i obrażano. Wszystko za nasze pieniądze.

I przyrównał spektakl do… zamachu w Ankarze (2015), w którym zginęło co najmniej 86 osób, a 186 zostało rannych. – Lewacy wbijają nam nóż w plecy. Dzisiaj islamscy terroryści podłożyli bombę. Tydzień temu lewacy podłożyli bombę pod nasze sumienie i naszą wiarę. Tak być nie może – mówił.

W interpelacji do władz miasta domagał się ujawnienia, jakie honoraria dostali twórcy spektaklu.

Według naszych informacji Kapuściński jest w gronie sześciu osób, które złożyły do prokuratury doniesienie. Według nich doszło do obrazy uczuć religijnych. Oprócz “Legionów” wskazali na “haniebne” wykorzystanie melodii “Boże, coś Polskę” oraz kropidła i habitu (aktorzy występowali w strojach zakonnych). Zawiadamiających dotknął też taniec zakonników. Nieoficjalnie dowiedzieliśmy się, że dopatrzyli się w choreografii ruchów kopulacyjnych.

Śledczy szukają biegłego

Autorzy doniesienia zwrócili się w sprawie widowiska o opinię prawną do Reduty Dobrego Imienia. To prawicowa fundacja zajmująca się – jak twierdzi na swojej stronie internetowej – “prostowaniem nieprawdziwych informacji na temat historii Polski”. W jej radzie zasiadają m.in. obecny minister kultury Piotr Gliński i prof. Andrzej Nowak, historyk z UJ, satyryk Jan Pietrzak i związany z prawicowymi mediami dziennikarz Tadeusz M. Płużański (m.in. “W sieci”, “Do Rzeczy”, “Gazeta Polska Codzienna”). Ostatnio Reduta pojawiła się przed słynnym pokazem filmu “Ida” w TVP2. Jej przedstawiciel tłumaczył, że film obraża Polaków.

Śledczy szukają teraz biegłego, który oceniłby, czy rzeczywiście podczas spektaklu doszło do obrazy uczuć religijnych. W grę wchodzą etycy i religioznawcy, którzy odpowiedzą na pytanie, czy artyści chcieli wyśmiać wartości religijne i patriotyczne.

Ekspert będzie też musiał ocenić sposób wykorzystania rekwizytów religijnych.

***

KOMENTARZ. Cnotliwe ciotki w natarciu

W tym szaleństwie jest metoda. W imię rzekomej obrony dobrego imienia Polski, grupa krakowian chorych na podejrzliwość, przewrażliwionych, węszących wokół zdradę i kpinę z ojczyzny krwią zroszonej, bierze na cel dwóch artystów. I składa doniesienie do prokuratury. Nawet jeśli sprawa nie trafi do sądu, a Maj i Zoń nie pójdą siedzieć, w miasto popłynie jasny przekaz: nie warto. Nie warto robić nic, co wykracza poza bogoojczyźniany schemat. Nie warto się wychylać. Można się np. narazić Ryszardowi Kapuścińskiemu, który wyrasta na czołowego specjalistę od tego, co w Krakowie dopuszczalne, a co nie. Dopuszczalna jest, zgaduję, śpiewogra rodem z rycin Grottgera, dopuszczalne z pewnością są zabawy z gatunku tych, którymi raczą nas np. licealiści wrocławscy (przypomnę: żeby uczcić “żołnierzy wyklętych”, młodzież wykonała inscenizację egzekucji “Inki”).

O skłonności prawicy do obrażania się powiedzieliśmy już wszystko. Cnotliwe ciotki naszej prawicy z dziwną zapamiętałością wypatrują dookoła ruchów kopulacyjnych i wrażliwych miejsc, w których ich narodowa duma została ponoć zbrukana. A może zbrukać ją każdy, najniewinniejszy choćby gest. Choćby pastisz, parodia, śmiech. Ich prawo: taki mamy w Polsce system, że każdy może pozwać każdego za cokolwiek.

Co nie oznacza, że spraw nie należy nazywać po imieniu – grupa obywateli, która doniosła do prokuratury na Zonia i Maja to niepospolici cenzorzy. Niepospolici, ponieważ stopień ich zradykalizowania jest większy niż wśród cenzorów z czasów PRL-u (tym zdarzyło się przymknąć oko na treści przemycane między wierszami).

Nie wolno im w imię świętego spokoju ulegać. Jeśli tak się stanie, krakowska kultura zmieni się w akademię rocznicową, przemówienia ku czci, a szczytem wyrafinowania będą rekonstrukcje egzekucji “żołnierzy wyklętych”.

Michał Olszewski, redaktor naczelny Gazety Wyborczej w Krakowie»

Jesienią 2015 r. grupa mieszkańców z pomocą Sieci Obywatelskiej Watchdog Polska złożyła do ówczesnej wojewody kujawsko-pomorskiej Ewy Mes wniosek o wydanie rozstrzygnięcia nadzorczego w tej sprawie. I tak wojewoda wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego dwie skargi: jedną na uchwałę zarządu województwa w sprawie ogłoszenia konkursu na dyrektora teatru, a drugą na uchwałę w sprawie unieważnienia postępowania konkursowego na to stanowisko.

Sąd stwierdził nieważność punktu 11 uchwały o ogłoszeniu konkursu na dyrektora Teatru Horzycy, który mówi, że “Zarząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego zastrzega sobie prawo do unieważnienia konkursu bez podania przyczyn”. Zakwestionował także ważność uchwały o unieważnieniu całej procedury. – Złożyliśmy skargę od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy do Naczelnego Sądu Administracyjnego – mówi sekretarz województwa Marek Smoczyko.»